W. H. Whyte i zasady działania udanych przestrzen

Karolina Budziak

Aleksandra Olejniczak

W. H. Whyte

Amerykański urbanista, dziennikarz, socjolog. Pasjonowało go zachowanie ludzi w tzw. publicznych przestrzeniach. Filmował zachowania użytkowników przestrzeni miejskiej, śledził ich zachowania i analizował jak projektować by przestrzeń była funkcjonalna. Swoje rozważania opisał w książce „The Social Life of Small Urban Spaces”

„Jak przetworzyć miejsce” – podręcznik kreowania udanych przestrzeni publicznych. Metody bazują na mieszkańcach oraz na kulturze użytkowania przestrzeni. Napisany przez członków Project for Public Spaces.

Project for Public Spaces

Projekt na rzecz publicznych przestrzeni, powstał jako konsekwencja zainteresowań i badań dziennikarza W. H. Whyte'a, którego fascynowały parki, place, transport publiczny. Głównym celem organizacji jest to, by przestrzenie publiczne zachęcały ludzi do przebywania w nich oraz żeby były jak najbardziej równościowe, co w tym wypadku oznacza jak najszerszą ich dostępność.

Kultura użytkowania przestrzeni miejskiej:

• Każda ulica/plac/przestrzeń publiczna (np.: uczelnia, kościół) wykształca swój indywidualny charakter i wymaga określonych zachowań ze strony użytkowników.
• Ważny jest krąg kulturowy tworzący daną przestrzeń, on narzuca sposób zachowania. Kultura jest bardzo trwała, trwalsza niż prawo.
• Powstanie zbiór niepisanych norm społecznych. Dane miejsce wiąże się z konkretnym zachowaniem.
• Duch miejsca tworzy tradycję użytkowania. (Handel wraca na swoje pierwotne miejsca – przyzwyczajenia ludzi)
• Tradycje tworzą ludzie, potęgują je poprzez powielanie swoich działań

Donald Appleyard

Brytyjski urbanista, projektant, autor książki „Livable streets” która mówi o ulicach:
Ulica jako miejsce o funkcji społecznej. Jako pierwszy zgromadził dane popierające jego tezę o nadawaniu ulicom funkcji.

Przykłady zagospodarowania przestrzeni miejskich:

„Dotleniacz” – Projekt tymczasowy J. Rajkowskiej w przestrzeni publicznej centrum Warszawy prezentowany był na skwerze na placu Grzybowskim w Warszawie od lipca do września 2007 roku. Pośrodku zieleńca zaaranżowany był obsadzony zielenią. zaopatrzony w specjalne urządzenia ozonujące powietrze i wytwarzające mgłę. Staw otaczały siedziska dla odwiedzających. Projekt adresowany do mieszkańców sąsiednich budynków. Jak na standardy stolicy projekt był niereprezentacyjny i siermiężny, przyciągał uwagę swoim estetycznym designem.

WNIOSEK: Proste rozwiązania bywają najlepsze!

Jak działa przestrzeń publiczna:

• Brak porządku nie działa tylko i wyłącznie na niekorzyść miejsca.

• Otwarcia placów urozmaicają przestrzeń. Im więcej otwarć, tym większe szanse na poprawne funkcjonowanie przestrzeni publicznej.
• Cel projektowania zależy od charakteru miejsca, niektóre mają pozostać monumentalne, surowe.
• Organizacja wydarzeń społeczno kulturowych – koniecznie uwzględnione w projekcie przestrzeni publicznych.
• Obecność wydarzeń podnosi atrakcyjność miejsca. Ludzie przyciągają ludzi.
• Dobra przestrzeń publiczna może podnosić walory naturalne krajobrazu.
• Obecność siedzeń w przestrzeni publicznej podnosi jej jakość

4 kluczowe cechy przestrzeni publicznych:

1. Dostępność (połączenia, komunikacja)
2. Funkcjonalność
3. Komfort (Czy dane miejsce jest wygodne i estetyczne)
4. Wartość społeczna (Czy przestrzeń jest intensywnie użytkowana? Jeśli już ktoś z niej korzysta, będą następni)

Formy nie muszą być wyszukane czy atrakcyjne artystycznie, mają być funkcjonalne!

Triangulacja – Nakładanie się aktywności. Technika projektowania przestrzeni publicznej tak aby generować aktywność poprzez nakładanie się na siebie sfer zasięgu poszczególnych elementów przestrzeni. Miejsca projektujemy tak, aby różni ludzie chcieli z nich korzystać. Robiąc jedną czynność powiązujemy ją z kolejną jaką będziemy wykonywać.

Dlaczego projektowanie udanych miejsc nie zawsze kończy się sukcesem?

• Brak miejsc do siedzenia

• Ludzie lokują się przy wodzie ( nawet jeśli nie taka była wizja projektanta, ludzie siadają przy fontannach, na schodkach mimo że niewygodnie)
• Ludzie gromadzą się tam gdzie cos przyciąga ich uwagę, wokół charakterystycznych punktów zbiorczych. Nic ciekawego = brak ruchu.
• Ludzie mają potrzebę spotkań, do tego potrzeba miejsca!

• Przestrzenie wizualnie niedostępne, gdy nie widać wylotu. Potrzeba przyjaznej przestrzeni widokowej, aby zachęcała do odwiedzin.
• Niefunkcjonalne urządzenia. Projektant powinien przewidywać z czego ludzie będą korzystać, co będzie zapewniać komfort i bezpieczeństwo.

DOBRE: „Plaża Laguna” Kalifornia ZŁE: Park de la Vilette ( krzesła ustawione tyłem do siebie)

Gordon Cullen „The Concise Twonscape” - Funkcja znaków zlokalizowanych w przestrzeniach ulicznych. Opisuje kompozycje i design miejski

• Ścieżki, które nie prowadzą tam gdzie ludzie chcą chodzić – brak analiz układu socjometrycznego
• Opanowanie przestrzeni przez pojazdy
• Puste/Martwe ściany na obrzeżach przestrzeni
• Niewygodnie zlokalizowane przystanki
• Aktywność miejsc generuje ruch. Brak wydarzeń = Brak ruchu

W.H. Whyte: Mapowanie behawioralne – Inaczej mapowanie aktywności, które polega na badaniu zachowań użytkowaniu danego obszaru w określonym czasie. Zapisywanie do tabel, liczenie osób w danym miejscu i obserwacja co ludzie robią w tym miejscu.

Inne metody dobywania wiedzy o sposobach funkcjonowania miejsca

• Zliczanie (zestawianie ilościowe)

• Śledzenie ruchu (jak poruszają się ludzie)
• Zapis śladów ( gdy spadnie śnieg obserwujemy gdzie ludzie chodzą)
• Wyjazdy i kwestionariusze
• Wykorzystywanie technologii (kamery, komórki, GPS)

W XIX w. w Rzymie mieszkania były znacznie przegęszczone dlatego przestrzeń publiczną stanowiły ulice. Były miejscem spotkań, odskocznią od zatłoczonych domów, ludzie spędzali na ulicach większość czasu. Dziś funkcja ta funkcja została zastąpiona przez ruch samochodowy, parkingi.

Badanie trzech ulic:

Donald Appleyard przeprowadził badania trzech ulic o różnym natężeniu ruchu kołowego: 2, 8 i 16 tys. przejeżdżających samochodów dziennie. Jeden z najważniejszych wniosków z badań mówi o tym, że mieszkańcy ulic o małym natężeniu ruchu samochodowego, znają w swojej okolicy więcej osób, niż mieszkańcy ulic o dużym natężeniu ruchu. Kolejna analiza dotyczyła elementów krajobrazu, który wywarły wpływ na ludzi ( detale architektury). Gdy jest duży ruch to ludzie nie maja ochoty patrzeć, nie skupiają się na otoczeniu i nie zwracają uwagi na detale.

Ekologia funkcjonowania ulic

Ciche ulice, małe natężenie ruchu więcej użytkowanych mieszkań, większy komfort życia.

Większy ruch, hałas mniejszy komfort. Ludzie przenoszą się z aktywnościami ( lokalizują sypialnie od podwórka), ludzie się wyprowadzają, a na ich miejsce wprowadzają się ludzie o niższym statusie społecznym, powstaje dużo pustostanów (np.: ul. Kościuszki, Łódź), zwiększa się poziom stresu, zanikają relacje sąsiedzkie, zagrożenie dla dzieci i seniorów.

Relacja, identyfikacja z miejscem przywiązanie do miejsca to większa świadomość środowiskowa, generuje ona zachowania użytkowników prowadzące do dbania o swoje terytorium, o kontakty sąsiedzkie i wzajemne funkcjonowanie.

„Jak przetworzyć miejsce”:

http://www.mck.pk.edu.pl/panel/dokumenty/PPS,%20Jak_przetworzyc_miejsce.pdf